سازمان آمار و فناوري اطلاعات در اسفند ماه سال گذشته اقدام به انتشار آگهي شناسايي پيمانكاران فعال در زمينه ياد شده نمود كه در مهلت مقرر، تعداد 21 شركت مدارك خود را ارسال نموده اند.
از آنجاييكه نحوه اقدام در خصوص انتخاب شركت، رابطه مستقيم با وزن ريالی پروژه پيدا مي كند، قطعاً رهنمودهاي حضرتعالي براي انتخاب يكي از شيوه هاي رايج: مناقصه آزاد، مناقصه محدود، ترك تشريفات و ... بسيار راهگشا خواهد بود.
اساساً اين پروژه استقرار GPS و AVL به نظر مي رسد كه از سه جنبه فني، مالي و معاملاتي بایستی مورد مطالعه قرار گيرد.
1- از لحاظ فني؛ بايستی به سؤولات متعددي در زمينه هاي: مدل مفهومي، متدولوژي طراحي و اجرا، زير ساخت هاي لازم و قابل توصيه، سخت افزارهاي لازم و پيشنهادي و نهايتاً محيط هاي نرم افزاري كاربردي پاسخ داده شود.
1-1- مدل مفهومي: در اين مرحله بايستي با الهام از بينش مديريتي حاكم بر شهرداري كه طبيعتاً تمركز و عدم تمركز توأم مي باشد؛ مدلي ارايه شود كه ضمن قابليت سرويس دهي اختصاصي و بدون تزاحم به هر يك از كاربران عمده سيستم كه فعلاً شامل: شركت واحد- تاكسيراني- خدمات موتوري- آتش نشاني، می باشد؛ اصل انكارناپذير يكپارچگي مديريتي سيستم و امكانات بالفعل سيستم براي ارايه خدمت به مديريت واحد شهري را نيز تضمين نمايد.
1-2- متدولوژي طراحي و اجرا: با رعايت اصول فوق الاشعار، مشاور بايستي ضمن ارايه تصوير كلي (شِما) از روابط منطقي (Logical) بين كاربران سيستم؛ در طي چند پيشنهاد (Alternative)، جايگاه هر كدام از اجزاي عمده پروژه، شامل:كارفرما، نظارت كننده، تحويل گيرنده، استفاده كننده، پيشنهاد كننده و ... را تعريف و تصوير نمايد.
بديهي است كه در اين مرحله با شناخت نيازها و در تعامل با مديريت ارشد شهرداري بايستي اولويت ها تعريف شده و سازوكارهاي اجرا و استقرار در فاز تعريف استراتژي بيان شوند.
1-3- زير ساخت: خروجي نهايي موارد فوق، هر چه كه باشد؛ نسبت به آن، قطعاً مدل مشخصي از رفتار در خصوص زير ساخت هاي لازم پروژه استخراج خواهد شد. در همين ابتدا بايستي توجه داشت كه همچنان كه از عنوان نيز پيداست؛ زير ساخت مقوله اي هزينه بر و با دوره استفاده طولاني است. بنابراين تكنولوژي انتخاب شده براي زير ساخت نمي تواند بگونه اي باشد كه مثلاً تنها يكي دو سال پاسخگو باشد. همچنين زير ساخت نمي تواند اصطلاحاً از نوع ارزان یا موقت انتخاب شود. از سوي ديگر با فرض پذيرش "يكپارچگي" بعنوان يك اصل اساسي در اين پروژه، تعيين تكليف زير ساخت هاي آن اعم از شبكه و كليه ملزومات سخت افزاري و نرم افزاري مربوط به انتقال ديتا، بلحاظ هزينه هاي سنگين و اجتناب ناپذيري آن و پيچيدگي هاي فني، بسيار حايز اهميت خواهد بود.
1-4- سخت افزار: به غير از سخت افزرهاي مربوط به شبكه که در تابعيت از جنس ديتا و حجم ديتاي انتقالي، بايستي واجد ويژگي هاي فني خاصي باشند، تجهيزات گيرنده GPS نيز در تناسب با نيازهاي اختصاصي هر از كاربران سيستم از لحاظ دقت دريافت امواج از ماهواره هاي GPS و سرويس هاي جانبي كه ارايه مي دهند از آنچنان تنوع و تكثري برخوردارند كه قطعاً نيازمند مطالعه دقيق و رفتار حساب شده اي هستند تا با حداقل خطا در انتخاب، حداكثر كارايي اوليه و دوره استفاده را با توجه به تغييرات سريع تكنولوژي به ما ارايه نمايند.
در بخش سخت افزار؛ همچنين تعيين مشخصات فني ساير اقلام شامل: نمايشگرها، آنتن ها، مودم ها، محفظه هاي نگهدارنده، تجهيزات تامين برق و ... هر كدام به تنهايي و همچينن در كنار هم پيچيدگي زايد الوصفي را به موضوع مي دهد كه دست كم عدم دقت در انتخاب تكنولوژي، مارک، مدل، كشور سازنده، دوره گارانتي، نوع گارانتي و ... خسارت جبران ناپذيري به پروژه وارد مي سازد.
1-5- نرم افزار: با عنايت به اينكه تعداد كاربران سيستم متنوع بوده و نيازهاي احياناً واگرايي را تعقيب مي نمايند؛ در خصوص نرم افزار انتخابي، قطعاً نيازمند محصولي كاملاً بومي، داراي تكنولوژي توليد در دسترس براي توسعه آتي و از همه مهمتر امكانات تجميع اطلاعات و ارايه خدمات مديريتي سطح بالا و در اختيار شهردار محترم هستيم. يعني در عين حال كه كاربران چهارگانه سيستم هر كدام وظايف خود را انجام مي دهند، مديريت ارشد سيستم از منظر استفاده براي مديريت واحد شهري يعني شهردار محترم بايستي قادر باشد بدون رجوع به كاربران عملياتي، گزارش ها و وقايع سيستم را به راحتي در اختيار داشته باشد.
2- از نظر مالی؛ طبق برآوردهاي کلی كه حاصل مطالعات گسترده در پيشنهادات شركت هاي متعدد مي باشد، و استعلام هاي صورت گرفته از كاربران چهارگانه در زمينه تعداد اجزاي ناوگان مورد نظر براي تجهيز به GIS و AVL ؛ هزينه هاي اين پروژه از حداقل 5 ميليارد ريال شروع شده و به نسبت امكانات و تجهيزات اضافي و زمان اجرا تا 10 ميليارد ريال تخمين زده مي شود.
در اين بين نكته ظريفي كه وجود دارد اينست كه با فرض تبديل ارقام فوق به "واحد" كه بطور ميانگين 6 ميليون ريال براي هر خودرو پيش بيني مي شود؛ نمي توان خوش بين بود. چرا كه مطابق اصول تعريف شده فوق مبني بر مدل يكپارچه و تكنولوژي يكپارچه و مديريت يكپارچه، قطعاً بايستي هزينه هاي ثابت و اجتناب ناپذير زير ساخت ها را درصد قابل توجهي را نيز به خود اختصاص مي دهند، ناديده نگرفت.
در مجموع به لحاظ مالي؛ وزن سخت افزار و زير ساخت در اين پروژه بسيار بالا بوده و تخميناً 70 الي 80 درصد كل هزينه هاي پروژه را شامل مي شود كه بايستي به صورت خريد كالا در نظر گرفته شوند.
3- به لحاظ معاملاتی؛ با تضمين ويژيهاي فني و مالي پروژه AVL-GPS به نظر مي رسد بايد ها و نبايدهاي جنبه معاملاتي اين پروژه، بیشتر خود را نشان مي دهد. در اين حوزه، مسايلي از قبيل شناسايي عرضه كنندگان، شناخت بازار و تكنولوژي، شناخت قابليت ها و توانمندي هاي شركت ها و دسترسي به آخرين يافته هاي عملياتي شده در اين حوزه از يك سو و مكانيزم انتخاب شركت از سوي ديگر داراي بيشترین اهميت هستند.
در بخش نخست؛ سازمان آمار و فناوري اطلاعات در اسفند ماه سال گذشته اقدام به انتشار آگهي شناسايي پيمانكاران فعال در زمينه ياد شده نمود كه در مهلت مقرر، تعداد 21 شركت مدارك خود را ارسال نموده اند.
از آنجاييكه نحوه اقدام در خصوص انتخاب شركت، رابطه مستقيم با وزن ريالی پروژه پيدا مي كند، قطعاً رهنمودهاي حضرتعالي براي انتخاب يكي از شيوه هاي رايج: مناقصه آزاد، مناقصه محدود، ترك تشريفات و ... بسيار راهگشا خواهد بود.
در پايان باید تاکید کنم که "برنامه كلان فناوري اطلاعات و ارتباطات كلانشهرهاي كشور" كه با هزينه اي بالغ بر 6 ميليارد ريال برای 8 كلانشهر ایران، منجمله تبريز تدوين گرديده است، خوشبختانه بسياري از پيچيدگي هاي ورود به پروژه هاي اينچنين را حل نموده و با ارايه مدل انجام كار از "الف" تا "ي" حتي در سطحي ملي تكليف پروژه زيرساختي DataCenter را نيز مشخص ساخته است تا شهرداري ها در فقدان مدل يكپارچه، براي انجام امورات خود دچار هزينه هاي سنگين زيرساختي به صورت موازي و تكراري براي هر كدام از نيازهاي روزمره و بلند مدت نشوند.
لذا با عنايت به در دسترس بودن كليه مستندات فني از يك سو و بخشي از ملزومات زيرساخت (شبكه فير نوري) كه به همت والاي شهردار محترم تبریز در شرف بهره برداري كامل از آن در شهرداري تبريز هستيم، شایسته است با تعيين و تعريف طریق در ارتباط با نحوه انتخاب پيمانكار از روش هاي پيش گفته: مناقصه آزاد، مناقصه محدود و يا ترك تشريفات مناقصه، در مسير تحقق اين پروژه عظيم و بسيار مفيد ان شاءا... موقث باشيم.